نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ایرج روحی ¹
• مهسا پیشدار ²
• مریم حسنی کرده ده ³

¹ دانشجوی دکتری رشته مدیریت صنعتی گرایش تحقیق در عملیات، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، شهر تهران، ایران.

² استادیار گروه مدیریت و فناوری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، شهر تهران، ایران.

³ دانشجوی دکتری، مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

با توجه به نگرانی‌ های جهانی پیرامون ضایعات غذایی و تغییرات اقلیمی، به‌ یافت مواد غذایی به ‌عنوان راهبردی کلیدی برای دستیابی به اقتصاد چرخه‌ ای و توسعه پایدار مطرح است. این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه ‌بندی راهبرد های به‌یافت ضایعات غذایی از دیدگاه‌ های زیست ‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فنی انجام شد. ده راهبرد اصلی از ادبیات موضوع استخراج و بر اساس دوازده شاخص کلیدی توسط ده خبره با سابقه در صنعت غذا ارزیابی گردید. نوآوری این پژوهش، ارائه چارچوبی تلفیقی متشکل از مجموعه ‌های فازی شهودی دایره‌ای (C-IFS)، روش عینی MEREC جهت وزن‌ دهی و روش MARCOS برای رتبه ‌بندی است. به طوری که شکاف موجود در ادبیات پیرامون فقدان یک مدل یکپارچه برای ارزیابی راهبرد های به‌یافت ضایعات غذایی را پر می‌نماید. یافته‌ ها نشان داد که شاخص ‌های «پتانسیل بازار»، «آگاهی عمومی از محصولات به‌یافت ‌شده» و «کیفیت و ایمنی غذایی» بیشترین وزن را دارند که بر اهمیت پاسخگویی به بازار، ایمنی و آموزش عمومی تأکید دارد. در رتبه‌ بندی نهایی، تولید منسوجات پایدار از ضایعات غذایی رتبه نخست را به خود اختصاص داد و پس از آن به ‌ترتیب بسته ‌بندی پایدار، تولید مواد غذایی جدید از ضایعات و تولید انرژی زیستی قرار گرفتند. راهبرد های موفق با بستن چرخه منابع، خلق ارزش اقتصادی و پیشبرد اهداف توسعه پایدار همراه هستند. چارچوب پیشنهادی می‌تواند ابزاری کارآمد برای سیاست‌گذاران، پژوهشگران و فعالان صنعت در انتخاب راهبرد های بهینه به‌یافت باشد.

کلیدواژه‌ها

• اقتصاد چرخه ای
• به یافت ضایعات مواد غذایی
• مجموعه فازی شهودی دایره‌ای
• MEREC
• MARCOS

موضوعات

• تصمیم گیری با معیارهای چند گانه

عنوان مقاله [English]

Ranking Food Waste Upcycling Strategies Using an Intuitionistic Fuzzy Multi-Criteria Decision-Making Approach

نویسندگان [English]

• Iraj Rouhi ¹
• Mahsa Pishdar ²
• Maryam Hassanikordede ³

¹ Ph.D. student of the Industrial Management, Accounting and management Faculty, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran.

² Assistant professor of management and technology, Accounting and management Faculty, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran.

³ Ph.D. student of the Industrial Management, Accounting and management Faculty, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran.

چکیده [English]

Food loss and waste represent a major global challenge threatening food security and exacerbating climate change. Upcycling food waste into value-added products is increasingly recognized as an effective pathway toward a circular economy. This study introduces a novel integrated multi-criteria decision-making (MCDM) framework based on Circular Intuitionistic Fuzzy Sets (CIFS) combined with MEREC objective weighting and CIFS-MARCOS ranking an approach not previously applied to food waste upcycling. Ten prominent upcycling strategies were identified from recent literature and evaluated against twelve sustainability criteria by ten food industry experts. Results revealed “market potential,” “public awareness of upcycled products,” and “food quality and safety” as the most influential criteria. Among strategies, producing sustainable textiles from food waste ranked first, followed by sustainable packaging, novel food ingredients, and bioenergy production. The proposed framework effectively handles uncertainty and dynamic interdependencies among criteria, offering a robust and original tool for prioritizing upcycling pathways. Findings provide policymakers and industry stakeholders with evidence-based guidance to maximize environmental, economic, and social benefits while supporting multiple Sustainable Development Goals (SDGs).

کلیدواژه‌ها [English]

• Circular Economy
• Food Waste Upcycling
• Circular Intuitionistic Fuzzy Sets (CIFS)
• MEREC
• MARCOS