نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مدیریت صنعتی ـ دانشگاه علامه طباطبائی

2 استادیار گروه مدیریت صنعتی ـ دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانشجوی دکتری مدیریت صنعتی، گرایش تولید و عملیات ـ دانشگاه تربیت مدرس

4 کارشناس ارشد مدیریت صنعتی، گرایش تحقیق در عملیات ـ دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

مسئله یافتن یک ترکیب بهینه از دانشجویان ورودی به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی به یکی از چالش‌های مهم مؤسسات آموزشی تبدیل شده است و به‌عنوان یک مسئله بهینه‌سازی پیچیده مطرح است. مقاله حاضر بر آن است تا با نگرش سیستمی و ارائه یک مدل ریاضی، تعداد مطلوب دانشجویان ورودی به دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی را پیشنهاد نماید.
در طراحی مدل از اطلاعات مربوط به واحدهای آموزشی، رفاهی وخدماتی دانشگاه از جمله ظرفیت آموزشی دانشکده، ظرفیت‌های سایت کامپیوتر، غذاخوری دانشجویان، تعداد دانشجویان فعلی و فارغالتحصیل در سال جاری در مقاطع گوناگون تحصیلی استفاده شد و به جهت تطابق بیشتر مدل پیشنهادی با واقعیتهای عینی، از محدودیتهای فازی استفاده گردید. در این مقاله تلاش شده‌است تا با تجزیهوتحلیل روابط متغیرها و پارامترهای موجود در سیستم دانشکده و اولویت‌بندی آن‌ها به کمک تکنیک تحلیل سلسله‌مراتبی، مدل مناسبی برای تعیین تعداد مطلوب دانشجویان رشتههای مختلف در هر سال را برای سال بعد بدست آورد و همچنین کمبودها و فاصله با سطح مطلوبیت مرجع واحدهای رفاهی و خدماتی را ارزیابی و جهت رفع آنها برنامهریزی نمود. نتایج حاصل از حل مدل ارائه‌شده در این مقاله به کمک نرم‌افزار LINGO نشان میدهد در دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی بین میزان پذیرش سالیانه دانشجویان با امکانات آموزشی و رفاهی در برخی از رشته مقطعها تناسب مناسبی وجود ندارد و نیازمند بازبینی برنامه جذب دانشجو است. همچنین ارزیابی کمی اولیه‌ای در خصوص کمبودهای واحدهای خدماتی و رفاهی دانشکده صورت گرفت که میتوان از آنها جهت تدوین برنامه توسعه و گسترش دانشکده مذکور استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

بشیری، مهدی؛ تصمیم‌گیری چندمعیاره، انتشارات دانشگاه شاهد، چاپ اول، ۱۳۹۰.
 تشنه لب، محمد؛ صفارپور، نیما؛ افیونی، داریوش، سیستم‌های فازی و کنترل فازی، انتشارات دانشگاه صنعتی خواجه نصیر‌الدین طوسی، چاپ سوم، ۱۳۸۵.
 توکلی مقدم، رضا؛ اسلامی، شیدا؛ ارائه یک مدل ریاضی جدید برای برنامه زمان‌بندی نیرویانسانی و حل آن با استفاده از الگوریتم ژنتیک؛ فصلنامه علمی و پژوهشی شریف، زمستان ۱۳۸۵، شماره سی‌و‌ششم، ص. ۲۱-۳۱.
 خاتمی فیروزآبادی، علی: محتشمی، علی: رحیمی مزرعه شاهی، محسن؛ مدلسازی مسئله زمانبندی دورههای تحصیلی در یک مؤسسه آموزشی کوچک، فصلنامه مطالعات مدیریت صنعتی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری، شماره ۲۱، زمستان ۱۳۸۸.
   خاتمی فیروزآبادی، علی؛ تحقیق در عملیات (جلد اول)، ترجمه کتاب انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی، چاپ دوم، ۱۳۸۸. (این کتاب ترجمه‌ای است از: Operations Research: an introduction (Hamdy, A. Taha)).
  درویش متولی، محمد؛ درویش متولی، محمود؛ اسفندیار، محمد؛ ارائه یک مدل ریاضی جدید برای برنامه زمان‌بندی نیرویانسانی و حل آن با استفاده از الگوریتم ژنتیک؛ مجله بین‌المللی علوم مهندسی علم‌و‌صنعت ایران، زمستان ۱۳۸۸، جلد ۳۴، ص. ۱۹-۲۵.
  رشیدی کمیجان، علیرضا؛ ارائه یک مدل ریاضی برای برنامهریزی تیم پرواز؛ فصلنامه پژوهشگر، زمستان ۱۳۸۸، شماره شانزدهم، ص. ۳۰-۴۵.
  عطایی، محمد؛ تصمیم‌گیری چند معیاره فازی، انشارات دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول، ۱۳۸۹.
  علوی، ابوالقاسم؛ یک مدل ریاضی برنامه‌ریزی خطی برای بررسی تنگناهای نظام آموزشوپرورش ایران؛ پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، رشته مهندسی صنایع؛ دانشگاه صنعتی اصفهان؛ ۱۳۷۱.
  فرجی خورشیدی، حجت؛ طراحی مدل ریاضی تجزیه دنتزیگ-ولف تعیین تعداد دانشجویان ورودی در دانشگاه تربیتمدرس؛ پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، رشته مدیریت‌صنعتی؛ دانشگاه تربیت‌مدرس؛ ۱۳۷۷.
  قدسی پور، سید حسن؛ فرآیند تحلیلی سلسله مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر، چاپ ششم، 1387.
   مالکی، محمد‌مهدی؛ طراحی مدل ریاضی برای تجهیز هنرستان های فنی تهران؛ پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، رشته مدیریت‌صنعتی؛ دانشگاه تربیت‌مدرس؛ 1373.
  مرادی، علی؛ طراحی یک مدل ریاضی جهت تخصیص دانشجو به مراکز و مؤسسات آموزشعالی ایران؛ پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، رشته مهندسی صنایع؛ دانشگاه تهران؛ ۱۳۸۰.
   نبیئی، محمد‌مهدی؛ زمان‌بندی نیرویانسانی در شرایط نوبت‌کاری در پخش سازمان صداوسیمای جمهوریاسلامی ایران؛ پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، رشته مهندسی سیستم‌های اقتصادی- اجتماعی؛ دانشگاه تربیت‌مدرس؛ ۱۳۷۸.
   یعقوب‌زاده فرد، جلیل؛ طراحی مدل ریاضی بهینه‌سازی حملونقل شهری در شرکت واحد اتوبوس‌رانی تبریز و حومه؛ پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، رشته مدیریت‌صنعتی؛ دانشگاه تربیت‌مدرس؛ ۱۳۷۴.
  Burke, E.K., Kingstone, J., and de Werra, D. (2004). "Applications to timetabling". Handbook of Graph Theory, Chapman and Hall, CRC Press, 445-474.
  Carter, M.W., and Laporte, G. (1998). "Recent developments in practical course timetabling", The practice and theory of automated timetabling (Part II), Toronto,   Canada, Lecture notes in computer science 1408, Springer-Verlag, 3-19.
  Daskalaki, S., and Birbas, T. (2005). "Efficient solutions for a university timetabling problem through integer programming", European Journal of Operational Research, Vol. 160 (1), 106-120.
  De Werra, D. (1996). "Some combinatorial models for course scheduling", The practice and theory of automated timetabling, 1st international conference on the practice and theory of automated timetabling (Part I), Edinburgh, U.K., Lecture notes in computer science 1153, Springer-Verlag, 296-308.
  Junginger, W. (1986). "Timetabling in Germany-a survey", Interfaces, Vol. 16, 66-74.
  Osman, A., Abo-Sinna, B., Amer, C., and Emam, C. (2004). "A multi-level non-linear multi-objective decision-making under fuzziness", Applied Mathematics and Computation, Vol. 153, 239–252.
  Rudova, H., and Murray, K. (2003). "University course timetabling with soft constraints", The practice and theory of automated timetabling, 4th international conference on the practice and theory of automated timetabling (Part IV), Gent, Belgium, Lecture notes in computer science 2740, Springer-Verlag, 310-328.
  Senthilkumar, P., and Rajendran, G. (2010). "On the Solution of Fuzzy Linear Programming Problem", International Journal of Computational Cognition, VOL. 8, NO. 3.
  Schaerf, A. (1999). "A survey of automated timetabling", Artificial IntelligenceReview, Vol. 13, 87-127.
  Schmidt, G., and Strolin, T. (1979). "Timetable Construction-an annotated bibliography", The Computer Journal, Vol. 23 (4), 307-316.
  Socha, K., Knowles, J., and Samples, M. (2002). "A max-min ant system for the university course timetabling problem", The 3rd international workshop on ant algorithms (ANTS 2002), Lecture notes in computer science 2463, Springer-Verlag, 1-13.
  Taylor, B.W. (2011). "Intoduction to Management Science", Prentice Hall, 10th edition.
  Tripathy, G. (1992). "Computerized decision aid for timetabling-a case analysis", Discrete Applied Mathematics, Vol. 35 (3), 313-323.
  Youshikawa, M., Kaneko, K., Yamanouchi, T., and Watanabe, M. (1996). "A constraint-based high school scheduling system", IEEE Expert, Vol. 11 (1), 63-72.
  Zimmermann, H. J. (1978). "Fuzzy programming and linear programming with several objective functions", Fuzzy Sets and Systems, 1:45–55.